به گزارش روابط عمومی سازما ن تات، بیش از 700 نفر از اعضای هیات علمی و متخصصین مرتبط با تنوع زیستی از دانشگاهها و مراکز پژوهشی کشور از جمله دانشگاههای تهران، تربیت مدرس، فردوسی مشهد، صنعتی اصفهان، تبریز، علوم کشاورزي و منابع طبيعي گرگان، بوعلی همدان، زنجان، رازی کرمانشاه، سمنان، محقق اردبیلی، کردستان، شهید مدنی آذربایجان، ایلام، زابل، آزاد اسلامی، پیام نور و موسسات تحقیقاتی مختلف سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی با نامه¬ای به رئیس جمهور و معاون اول رئیس جمهور خواهان توقف انتقال مرجعیت کنوانسیون تنوع زیستی از وزارت جهاد کشاورزی به سازمان حفاظت محیط زیست شدند.
اخیرا، موضوع جابجایی مرجعیت کنوانسیون تنوع زیستی از وزارت جهاد کشاورزی به سازمان حفاظت محیط زیست با پیگیری عده ای در کمیته های تخصصی دولت مطرح شده و این انتقال شکل جدی به خود گرفته است. متخصصین امضا کننده این نامه ها معتقدند که به دلایل زیادی این انتقال را از نظر کارشناسی درست ندانسته و ممکن است برای منافع ملی تبعات زیادی را به دنبال داشته باشد. علاوه بر متخصصین، برخی انجمن¬های علمی و نمایندگان مجلس نیز این جابجایی را درست ندانسته اند.
تنوع زیستی و منابع ژنتیکی گیاهی، جانوری و میکروارگانیسم ها به عنوان پایه و اساس زندگی بشری و امنیت غذایی مردمان در سطح جهان شناخته می شوند. عدم وجود تنوع زیستی و منابع ژنتیکی، مساویست با نابودی زندگی و بشر. به همین دلیل شناسایی، حفاظت و بهره برداری صحیح از منابع دارای اهمیت حیاتی برای بشر دارد. کنوانسیون تنوع زیستی به عنوان یکی از کنوانسیونهای مهم و چارچوبدار سازمان ملل متحد می¬باشد که در سال 1992 با هدف حفاظت از تنوع زیستی، بهرهبرداری پایدار از تنوع زیستی و منابع ژنتیکی و دسترسی و تسهیم عادلانه منافع حاصل از بهرهبرداری منابع ژنتیکی در سطح جهانی تصویب شد و در حال حاضر حدود 198 کشور دنیا و از جمله جمهوری اسلامی ایران عضو آن هستند. نظر به اینکه کشور ما با بیش از 50 هزار گونه گیاهی و جانوری و بندپایان به عنوان یکی از 25 کشور با تنوع زیستی بالا است، و اهداف کنوانسیون در سطح جهانی سیاستگزاری و برنامه ریزی برای حفاظت، بهره برداری پایدار و تسهیم منافع حاصل از تنوع زیستی و منابع ژنتیکی است، این کنوانسیون برای کشور ما دارای اهمیت دو چندانی است، ضمن اینکه با توجه به چارچوب چوب جهانی تنوع زیستی که اخیرا در کنوانسیون به تصویب رسیده، کشورها باید گام های بزرگی برای حفاظت از تنوع زیستی بردارند. بنابراین کشور ما نیز باید در اینخصوص با مشارکت همه دستگاههای اجرایی و مردم، گام های بزرگی در جهت حفاظت و بهره برداری پایدار از تنوع زیستی و منابع ژنتیکی خود بردارد.
از سال 1375که جمهوری اسلامی ایران به عضویت کنوانسیون درآمده است تا سال 397، مرجعیت کشور در وزارت امور خارجه مستقر بوده است. نظر به تخصصی بودن موضوع تنوع زیستی و شرح وظایف گسترده وزارت جهاد کشاورزی در ارتباط با تنوع زیستی بر اساس قوانین بالادستی و لزوم مشارکت فعال در نشست های جهانی مرتبط با موضوع، هیات محترم دولت در سال 1397 با انتقال مرجعیت کنوانسیون تنوع زیستی از وزارت امور خارجه به وزارت جهاد کشاورزی موافقت نمود و تاکنون این دبیرخانه در وزارت جهاد کشاورزی در محل سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج وزارت جهاد کشاورزی مستقر است.
متخصصین امضا کننده نامه معتقدند که با توجه به شرح وظایف قانونی وزارت جهاد کشاورزی که حفاظت از تنوع زیستی، منابع طبیعی و ذخایر ژنتیکی و بانک ژن در محدوده امور مربوط به زراعت، باغبانی، جنگل، مرتع، بیابان، شیلات، دام، طیور، آبزیان، زنبورداری و خوراک دام و طیور و بیماری¬ها و آفات مرتبط و آبهای تحت حاکمیت و صلاحیتجمهوری اسلامی ایران اعم از آبهای داخلی، مرزی و دریایی می¬باشد، وظیفه اصلی شناسایی، حفاظت و بهره برداری پایدار از تنوع زیستی کشور در بیش از 145 میلیون هکتار (بیش از 85 درصد مساحت کشور از 164 میلیون هکتار کل وسعت کشور، بر عهده این وزارت خانه است. از طرف دیگر وظایف بین المللی تنوع زیستی کشور از جمله مرجعیت و نقطه تماس ملی در خصوص پروتکل ایمنی زیستی کارتاهنا و پروتکل ناگویا و همچنین دبیرخانه شورای ملی مدیریت منابع ژنتیکی کشور در وزارت جهاد کشاورزی مستقر است. دلیل دیگر مخالفت با جابجایی، وجود زیرساخت و تخصص گسترده در بدنه وزارت جهاد کشاورزی یعنی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی است که به هیچ وجه در سازمان حفاظت محیط زیست وجود ندارد. سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (تات) وزارت جهاد کشاورزی 21 موسسه/مرکز تحقیقاتی و پژوهشگاه ملی و 34 مرکز تحقیقات و آموزش استانی (با سابقه حدود 100 ساله) می¬باشد که در آنها حدود 1900 نفر عضو هیات علمی متخصص و حدود 2000 نفر کارشناس و محقق فعالیت دارند. این نیروی انسانی دارای توان علمی و کارشناسی بسیار بالایی برای شناسایی و حفاظت و مطالعه جنبه های مختلف تنوع زیستی و ذخایر ژنتیکی می¬باشد. در این موسسات و مراکز تحقیقاتی بیش از 5 میلیون نمونه منابع در بیش از 50 باغ گیاهشناسی، کلکسیون، بانک ژن و هرباریوم نگهداری می شوند. سازمان تات بهروزترین نیروهای متخصص در حوزۀ تنوع گونهای و زیر شاخههای فوق تخصصی آن، اعمّ از فیلوژنی کلادیستیک، پارسیمونی، لایکلیهود و ردهبندی طبیعی، و در حوزۀ تنوع ژنتیکی و زیر شاخههای فوق تخصصی آن، اعمّ از بیواَنفورماتیک، توالی دیجیتال و زیستفناوری را در همۀ گروههای جانداران اعمّ از گیاهان، جانوران و میکروارگانیسمها داراست. دلیل دیگر مخالفت، تغییرات گسترده در چشماندازها و اقدامات برنامۀ جهانی تنوع زیستی ذیل کنوانسیون تنوع زیستی است. موضوعات و چالش¬های اصلی در مذاکرات کنوانسیون تنوع زیستی به سمت حوزه¬های نوین از قبیل زیست شناسی مصنوعی، ژن درایو، مهندسی ژنتیک، و اطلاعات توالی¬های دیجیتال (DSI) رفته است که متخصصین و کارشناسان و زیرساخت¬های مرتبط با این حوزه¬های جدید در وزارت جهاد کشاورزی مستقر هستند و تاکنون نیز در مذاکرات بین¬المللی مرتبط نقش پررزنگی را ایفا نموده¬اند. این درحالیست که ساختار، امکانات و نیروی انسانی مرتبط سازمان حفاظت محیط زیست کشور برای بر عهده گرفتن این وظایف خطیر بسیار محدود است و قابلیت اجرای این مهم را ندارد.
متخصصین امضا کننده نامه در پایان متذکر شده¬اند که با توجه به قوانین بالادستی، گستره وسیع فعالیت¬های حاکمیتی و تخصصی مرتبط با موضوع تنوع زیستی، و توانایی تخصصی و زیرساخت¬ های نرم افزاری و سخت افزاری موجود در وزارت جهاد کشاورزی در زمینه شناسایی، حفاظت و بهره برداری پایدار تنوع زیستی و ذخایر ژنتیکی، مخصوصا امور مربوط به موضوعات جدید، و با در نظر گرفتن منافع ملی و نه دستگاهی، جایگاه صحیح دبیرخانه مرجع ملی کنوانسیون تنوع زیستی و پروتکل¬های مرتبط تنها در وزارت جهاد کشاورزی می¬باشد که باید با همکاری سایر دستگاههای اجرایی مثل سازمان حفاظت محیط زیست فعالیت نماید. لذا، هرگونه جابجایی دبیرخانه در تضاد منافع ملی بوده و می¬تواند تبعات زیادی برای کشور داشته باشد.